การวิจัยครั้งนี้มีความมุ่งหมายเพื่อศึกษา เปรียบเทียบ หาความสัมพันธ์ และหาแนวทางพัฒนาการบริหารแบบมีส่วนร่วม และประสิทธิผลการบริหารโรงรียนขนาดเล็กสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1 กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยในครั้งนี้ คือ ผู้บริหารโรงเรียน และครูผู้สอน ประจำปีการศึกษา 2564 จำนวน 232 คน แบ่งออกเป็นผู้บริหารโรงเรียน 57 คน และครูผู้สอน จำนวน 175 คน ได้มาโดยการสุ่มแบบหลายขั้นตอน (Multi-Stage Random Sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลในครั้งนี้ เป็นมาตราส่วนประมาณค่า 5 ระดับ แบบสอบถามการบริหารแบบมีส่วนร่วม มีค่าอำนาจจำแนก อยู่ระหว่าง .444 - .844 มีค่าความเชื่อมั่น เท่ากับ .966 และแบบสอบถามประสิทธิผลการบริหารโรงเรียนขนาดเล็ก มีค่าอำนาจจำแนกอยู่ระหว่าง .535 - .798 และมีค่าความเชื่อมั่น เท่ากับ .967 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ร้อยละ ค่าคะแนนเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ทดสอบสมมติฐานโดยใช้การวิเคราะห์ t-test, One-way ANOVA, ค่าความสัมพันธ์อย่างง่ายของเพียร์สัน (Pearson’s Product-Moment Correlation Coefficient) 

ผลการวิจัยพบว่า

1. การบริหารแบบมีส่วนร่วม และประสิทธิผลการบริหารโรงเรียนขนาดเล็ก สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1 ตามความคิดเห็นของผู้บริหารโรงเรียน และครูผู้สอน โดยรวมอยู่ในระดับมาก

2. การบริหารแบบมีส่วนร่วม ในโรงเรียนขนาดเล็ก ตามความคิดเห็นของผู้บริหารโรงเรียน และครูผู้สอน โดยรวมไม่มีความแตกต่างกัน ส่วนประสิทธิผลการบริหารโรงเรียนขนาดเล็ก สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1 มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05

3. การบริหารแบบมีส่วนร่วม และประสิทธิผลการบริหารโรงเรียนขนาดเล็ก สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1 ตามความคิดเห็นของผู้บริหารโรงเรียน และครูผู้สอน ที่มีประสบการณ์ในการทำงานแตกต่างกันโดยรวมไม่มีความแตกต่างกัน 

4. ความสัมพันธ์ระหว่างการบริหารแบบมีส่วนร่วม และประสิทธิผลการบริหารโรงเรียนขนาดเล็ก สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1 มีความสัมพันธ์กันในทางบวกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01

5. การวิจัยครั้งนี้ ได้นำเสนอแนวทางพัฒนาการบริหารแบบมีส่วนร่วมและประสิทธิผลการบริหารโรงเรียนขนาดเล็ก สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 1 จำนวน 4 ด้าน คือ 

5.1 ด้านความผูกพัน คือ ผู้บริหารกำหนดนโยบายในการมอบหมายภาระงานที่เหมาะสมและเป็นธรรมให้กับครูและเปิดโอกาสให้ครูได้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจในการเลือกปฏิบัติงานที่เหมาะสมกับความรู้ความสามารถ และ ผู้บริหารเปิดโอกาสให้ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินงานในทุก ๆ กิจกรรมของโรงเรียน

5.2 ด้านการติดตามประเมินผล คือ เปิดโอกาสให้ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินงานในทุก ๆ กิจกรรมของโรงเรียน ได้มีส่วนร่วม เผชิญและแก้ปัญหาในรูปแบบต่าง ๆ และผู้บริหารต้องเร่งรัดติดตามการดำเนินงานที่กำหนดไว้ตามเป้าหมายของมาตรฐานการศึกษาขั้นพื้นฐานมีการประเมินผลและนำผลการประเมินไปใช้ในการปรับปรุงการบริหารอย่างต่อเนื่อง

5.3 ด้านการรักษาผลประโยชน์ คือ เปิดโอกาสให้ชุมชนได้เข้ามามีส่วนร่วมและสร้างความตระหนักให้กับชุมชนในการสอดส่อง ดูแล รักษาผลประโยชน์ของโรงเรียนในด้านต่าง ๆ เพื่อให้เกิดการใช้งานอย่างคุ้มค่าและเกิดประโยชน์สูงสุด และให้ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องหรือผู้ปฏิบัติงานมีอำนาจในการตัดสินใจและสนับสนุนให้ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย มีส่วนร่วมในการตัดสินใจ โดยมีเป้าหมายเพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา

5.4 ด้านการควบคุมการปฏิบัติงาน คือ เปิดโอกาสให้ผู้ปกครอง กรรมการสถานศึกษา ชุมชนมีส่วนร่วมในการควบคุมการปฏิบัติงานในด้านต่าง ๆ และปรึกษาหารือ รับฟังข้อเสนอแนะ ส่งเสริมให้บุคคลผู้ปฏิบัติงานมีส่วนร่วมทุกกิจกรรม เน้นการกระจายอำนาจให้สมาชิกทุกคนในองค์กรได้มีส่วนร่วมในการกำหนดภารกิจในการปฏิบัติงานเพื่อร่วมกันแก้ไขปัญหา
 

The purposes of this research were to examine, compare, determine the relationship, and establish guidelines for developing the participative management and the administrative effectiveness of small-sized schools under Sakon Nakhon Primary Educational Service Area Office 1. The sample group, obtained through multi-stage random sampling, consisted of 57 school administrators and 175 teachers, yielding a total of 232 participants in the academic year 2021. The tools for data collection were sets of 5-rating scale questionnaires, including a set on participative management with the discriminative power from .444 to .844 and the reliability of .966 and a set on administrative effectiveness of small-sized schools with the discriminative power from .535 to .798 and the reliability of .967. The statistics for data analysis were percentage, mean, and standard deviation. The hypothesis was tested using the t-test, One-Way ANOVA, and Pearson’s product-moment correlation coefficient.

The findings were as follows:

1. The participative management and the administrative effectiveness of small-sized schools were overall at a high level. 

2. The overall participative management in small-sized schools showed no difference, whereas the administrative effectiveness in small-sized schools was different at the .05 level of significance.

3. The participative management and the administrative effectiveness in small-sized schools, classified by participants’ work experience showed no difference overall.

4. The relationship between the participative management and the administrative effectiveness of small-sized schools was positively correlated at the .01 level of significance.

5. The research has proposed the guidelines for developing the participative management and the administrative effectiveness of small-sized schools under Sakon Nakhon Primary Educational Service Area Office 1, consisting of four aspects as follows:

5.1 Commitment: administrators establish a policy that assigns teachers appropriate and fair tasks, allows teachers to participate in decision-making in selecting tasks that are appropriate for their knowledge and abilities, and allows community members to participate in all school activities

5.2 Follow-up Evaluation: Administrators encourage community members to participate in all school operations and activities, including dealing with and solving a variety of challenges. Administrators must monitor the accomplishment of the set goals outlined in the Basic Education Standards, implement evaluation measures, and apply the evaluation results to improve administration continuously.

5.3 Educational Benefits: administrators encourage community members to participate and create awareness among the community in monitoring and maintaining school benefits in various aspects for the most cost-effective use and maximum benefits. Administrators also provide stakeholders or performers the authority to make decisions and encourage stakeholders to participate in decision-making to improve educational quality. 

5.4 Performance Control: administrators provide opportunities for parents, school committee members, and community members to monitor and consult on performance. Administrators should also be willing to listen to suggestions and encourage personnel to participate in all activities, with a decentralization focus on creating mission statements for task performance to mutually resolve problems.