การวิจัยครั้งนี้มีความมุ่งหมายเพื่อพัฒนารูปแบบการดำเนินงานควบคุมภายใน  ตรวจสอบความเหมาะสมของรูปแบบ และสร้างคู่มือการใช้รูปแบบการดำเนินงานควบคุมภายในของโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 3       การวิจัยแบ่งออกเป็น 3 ระยะ คือระยะที่ 1 การพัฒนารูปแบบ ดำเนินการโดย 1) ศึกษาแนวคิด ทฤษฎี และเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง 2) ร่างรูปแบบการดำเนินงานควบคุมภายใน และ 3) นำรูปแบบไปให้ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 5 คนพิจารณา ระยะที่ 2 การตรวจสอบความเหมาะสมของรูปแบบ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามชนิดมาตราส่วน ชนิดประมาณค่า 5 ระดับ มีค่าอำนาจจำแนกระหว่าง 0.20-0.80 มีความเชื่อมั่น 0.98 กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยผู้บริหารโรงเรียน และหัวหน้างานควบคุมภายในโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 3 ในปีการศึกษา 2559 จำนวน 200 คน ซึ่งได้มาโดยการสุ่มแบบหลายขั้นตอน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูปเพื่อหาค่าร้อยละ (Percentage) ค่าเฉลี่ย () และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และระยะที่ 3 การสร้างคู่มือการใช้รูปแบบการดำเนินงานควบคุมภายใน โดยการศึกษาแนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวข้องและร่างคู่มือ นำคู่มือไปให้ผู้เชี่ยวชาญจำนวน 5 คนพิจารณาความสอดคล้องของคู่มือและรูปแบบการดำเนินงานควบคุมภายใน

ผลการวิจัยพบว่า

1. รูปแบบการดำเนินงานควบคุมภายในของโรงเรียนมี 4 องค์ประกอบ คือ 1) การประชุมวางแผนการดำเนินงานควบคุมภายใน 2) การออกแบบระบบควบคุมภายใน 3) การใช้ระบบควบคุมภายใน และ 4) การประเมินผลและจัดทำรายงานการควบคุมภายใน

 2. ผลการตรวจสอบความเหมาะสมของรูปแบบการกำเนินงานควบคุมภายในของโรงเรียน พบว่ามีเหมาะสมในภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (  = 4.65, S.D = 0.12)

3. ผลการสร้างคู่มือการใช้รูปแบบการดำเนินงานควบคุมภายใน ประกอบด้วย 4 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) หลักการและเหตุผล 2) วัตถุประสงค์ของคู่มือ 3) รายละเอียดของรูปแบบการดำเนินงานควบคุมภายใน และ 4) วิธีการใช้รูปแบบการดำเนินงานควบคุมภายในของโรงเรียนสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร เขต 3

This study aimed to develop an internal control operation model, to assess the appropriateness of the developed model and to create a manual on the developed internal control operation model in schools under Sakon Nakhon Primary Educational Service Area 3. The study was divided into, and 3 phases. Model development was conducted in the first phase by 1) studying relevant concepts, theories and documents, 2) drafting an internal control operation model, and 3) receiving deliberation of 5 experts. The second phase was the model appropriateness assessment by the data that was collected by a 5-level rating scale questionnaire with discrimination power between 0.20-0.80 and reliability value at 0.98. The sample group consisted of 200 school directors and heads of internal control division in schools under Sakon Nakhon Primary Educational Service Area 3 in the academic year B.E. 2559, selected through multi-stage random sampling. SPSS was employed in data analysis to determine the percentage, mean and standard deviation. The third phase was the development of   a manual on the developed model by studying relevant concepts and theories.       The draft manual received close deliberation from 5 experts on the correspondence between the guidebook's content and the developed model.

The findings were as follows:

1. The developed internal control operation model comprised 4 components, namely 1) meeting on the internal control operation planning, 2) internal control system design, 3) internal control operation, and 4) assessment and report on the operation.

2. The appropriateness assessment result of the developed model in an overall was at the highest level with mean value of 4.65 and standard deviation of 0.12.

3. The author's manual on the developed model comprised 4 components: 1) principles and reasons, 2) objectives, 3) contents on model characteristics, and 4) model application instruction.